Obraz „Ponad wiecznym pokojem” jest najsłynniejszym ze wszystkich dzieł Lewitana i najbardziej nietypowym: kiedy serca jego rodaków bolą od innych jego pejzaży, ten zapiera im dech w piersiach. To nie jest liryczny pejzaż, z którego słynie Lewitan, ale raczej dramatyczna epopeja, w której przeszłość spotyka się z przyszłością, niebo zagraża ziemi, a czas dąży do wieczności.

Ponad wiecznym pokojem – Lewitan. 1894. Olej na płótnie. 150x206

    Bezradność, kruchość i bezbronność – to główne uczucia, jakich doświadcza każdy widz przed dziełem wielkiego artysty. Być może dzięki temu właśnie obrazowi nazwisko mistrza pejzażu jest tak powszechnie znane nie tylko miłośnikom sztuki...

    Sam autor uważał, że było to jego najbardziej udane dzieło, ujawniające jego światopogląd, jego postawę. Chmury ołowiu wisiały ciężko nad stromym brzegiem. Na niewielkim klifie znajduje się kościół, obok niego zapomniany cmentarz, cmentarz, ostatnie schronienie... Kruche drzewa uginają się pod silnym wiatrem, cienka, przerywana ścieżka prowadząca do kościoła jest symbolem zapomnienia, porzucenie, zużycie.

    Elementy otaczające klif tchną mocą. Wydaje się, że za chwilę zniknie cmentarz, kościół rozproszy się po świecie... Zagłada wydaje się nieunikniona.

    Wiadomo, że artysta pisał to dzieło słuchając muzyki. Uroczyste i smutne dźwięki marszu żałobnego Beethovena zainspirowały autora i zmusiły go do stworzenia ponurej i niemal tragicznej atmosfery tego dzieła. Widz słyszy wycie wiatru, czuje przeszywający chłód, wilgoć, słyszy grzmot odległego grzmotu.

    W oddali widać bezludną wyspę, która szybko „odpływa” od klifu. Wydaje się, że wyspa zabiera ze sobą dusze zmarłych, aby wieczność pochłaniała resztki ludzkiego ducha, same wspomnienia zmarłych.